Seminarium Spycimierskie dłuższe niż zwykle

Tegoroczne Seminarium (16 – 18 listopada) było dłuższe od poprzednich. W tym roku dodatkowo zaplanowaliśmy pierwsze spotkanie samorządów, instytucji kultury oraz nauki działających na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W programie uwzględniliśmy – warsztaty, debaty, podsumowania badań naukowych i zarezerwowaliśmy czas na twórcze rozmowy i dzielenie się doświadczeniami.

Zadbaliśmy, żeby w programie uczestniczyli mieszkańcy parafii Spycimierz, depozytariusze tradycji układania kwiatowych dywanów na procesję Bożego Ciała. To przede wszystkim z myślą o nich i zachowaniu ciągłości pięknej tradycji organizowane są Seminaria Spycimierskie.

Wizyta w Spycimierzu

W czwartek, 16 listopada, do Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Uniejowie przyjechali szefowie wielu instytucji, które zajmują się niematerialnym dziedzictwem kulturowym: samorządowcy, przedstawiciele wyższych uczelni oraz depozytariusze. Na początku uczestnicy zwiedzali Centrum. W progu witali ich przedstawiciele parafii oraz kierownik placówki dr Jędrzej Kałużny. Gospodarze oprowadzili po wnętrzach, opowiedzieli o wystawach, które będą wkrótce instalowane oraz o działalności edukacyjnej. – Budynek jest piękny, pasujący do architektury wsi, a plany imponujące – mówili jednym głosem goście.

Prezentacje gości

Na kolejny etap wydarzenia uczestnicy Seminarium wrócili do uniejowskiej Biblioteki. Przywitała ich Beata Szymczak, dyrektorka placówki. Sala była wypełniona po brzegi. Spotkanie miało na celu zaznajomienie się z mocnymi stronami, specjalizacją, oraz planami nowej placówki, a także określenie obszarów potencjalnej współpracy z – Centrum „Spycimierskie Boże Ciało". Na Seminarium przyjechalim.in.: Józef Kaczmarek, burmistrz Uniejowa, Mirosław Madajski, zastępca burmistrza Uniejowa, Liliana Kubiak, zastępca dyrektora Instytutu Skrzynki, Renata Ćwik, dyrektorka Tarnogrodzkiego Ośrodka Kultury, Tomasz Legieć, zastępca burmistrza Tarnogrodu, Grzegorz Dębski, dyrektor Muzeum w Łowiczu, Marianna Mońka, etnolog z Muzeum w Łowiczu, Monika Herkt, dyrektor Poznańskiego Centrum Dziedzictwa, Janusz Marzewski, prezes Kurpiowskiego Bractwa Bartnego, Aneta Legierska, pełnomocniczka Marszałka Województwa Śląskiego ds. Subregionu Południowego, Jacek Thiel, wicestarosta wejherowski, Antoni Skrzypczak, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Plecionkarzy i Wikliniarzy, Wojciech Świątkowski, prezes Stowarzyszenia Polskich Plecionkarzy, dr Małgorzata Strzelec z Diecezjalnego Sanktuarium pw. Św. Rocha w Mikstacie, Zofia Dragan, prezeska Stowarzyszenia Bukówczan, Tomasz Jankowski, dyrektor Szkoły Podstawowej im. Heleny Moszczeńskiej w Golinie, Marek Hałas, dyrektor Muzeum Stolarstwa i Biskupizny w Krobi, Michał Listwoń, zastępca burmistrza Krobi, dr Joanna Banik z Opola, autorka większości wpisów z regionu na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, Maria Pełka, była prezeska Parafialnego Stowarzyszenia Spycimierskie Boże Ciało, Marek Markowski, szopkarz krakowski i dr Andrzej Szoka, dyrektor Centrum Interpretacji Niematerialnego Dziedzictwa Krakowa, Agnieszka Skubisz, dyrektorka Muzeum Fabryki, Anna Lisiewicz, kustoszka Muzeum oraz Angelika Wochna, specjalistka ds. marketingu i promocji, prof. Katarzyna Smyk, kierowniczka Katedry Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UMCS.

Pomysły na współpracę

W drugiej części gospodarze spotkania – burmistrz Uniejowa Józef Kaczmarek, Jędrzej Kałużny oraz Andrzej Szoszkiewicz przedstawili plany wydarzeń związane z dziedzictwem kulturowym i zrównoważonym rozwojem w 2024 r. Następnie odbyła się dyskusja założycieli Stowarzyszenia „Szlak niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Polsce" na temat formuły prawnej organizacji. Zebrani przedstawili nowe pomysły na formy działalności Stowarzyszenia i umówili się na kolejne spotkanie w grudniu.

Listy UNESCO: szanse i wyzwania

Drugiego dnia, 17 listopada, odbyły się trzy warsztaty w ramach Centrum Kompetencji Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego dla depozytariuszy tradycji, samorządów i instytucji angażujących się w ochronę tradycji wpisanych na listy UNESCO lub do nich aspirujących. W warsztatach uczestniczyli m.in. przedstawiciele tradycji układania kwiatowych dywanów na procesję Bożego Ciała, kultury bartniczej, szopkarstwa krakowskiego, flisactwa, plecionkarstwa i Sejmików Teatrów Wsi Polskiej. Pierwszą część poświęconą strategii komunikacji w zakresie partycypacyjnego zarządzania dziedzictwem kulturowym poprowadził Andrzej Szoszkiewicz, ekspert w dziedzinie komunikacji i budowy marki oraz koordynator ds. dziedzictwa kulturowego w Gminie Uniejów. Każdy z uczestników odpowiedział na wcześniej przesłane pytania dotyczące komunikowania procedury wpisów na listy UNESCO oraz problemów i wyzwań z tym związanych. W myśl hasła „Wiedza podstawą dobrej komunikacji", prowadzący przedstawił kompendium wiedzy dla depozytariuszy, w którym znalazły się informacje na temat list UNESCO i Konwencji z 2003 r.

Drugie warsztaty, które dotyczyły praktycznych aspektów ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego: kodeks etyczny poprowadziła prof. Katarzyna Smyk z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Wcześniej uczestnicy otrzymali drogą mailową 12 zasad etycznych UNESCO przyjętych 4 grudnia 2015 r. przez Międzyrządowy Komitet ds. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z prośbą o odpowiedzi na trzy pytania:

1) Które z zasad są najważniejsze (kluczowe) w kontekście doświadczeń (trudności) z ochroną dziedzictwa;

2) Dlaczego wybór padł na te zasady; jakie doświadczenia czy obserwacje skłoniły do tego; co te zasady mogą zmienić;

3) W jaki sposób (za pomocą jakich konkretnych działań i wytycznych) można byłoby te zasady wprowadzać w życie?

Podczas zajęć uczestnicy przedstawiali swoje wybory i je uzasadniali.

W trzeciej części dr Jędrzej Kałużny zajął się tematem opracowywania programów edukacyjnych dla placówek kulturalnych oraz metod promocji niematerialnego dziedzictwa kulturowego wśród młodych. Po prezentacji uczestnicy dzielili się doświadczeniami oraz wspólnie rozwiązywali problemy, z którymi się spotkali. Wszyscy zgodzili się, że angażowanie młodzieży w proces przekazywania im tradycji przez starsze pokolenie jest kluczowy dla jej przetrwania. Programy edukacyjne oferowane przez centra kulturalne spełniają ważna rolę w tym procesie.

Dzień depozytariuszy

W sobotę, 18 listopada spotykaliśmy się tradycyjnie w Sali OSP w Spycimierzu. Goście podziwiali piękne dekoracje kwiatowe ułożone na stołach. Przywitała ich Joanna Winnicka, prezeska Parafialnego Stowarzyszenia Spycimierskie Boże Ciało. Następnie prof. Bogdan Włodarczyk z Instytutu Geografii Miast, Turyzmu i Geoinformacji Uniwersytetu Łódzkiego przedstawił rezultaty badań prowadzonych podczas tegorocznego Spycimierskiego Bożego Ciała, do których użyty był dron. Profesor przeanalizował ruch samochodowy, ruch pieszych i strefę handlu pod kątem rekomendacji, które wcześniej były udzielone przedstawicielom samorządu gminnego oraz mieszkańcom parafii na podstawie analiz dokonanych w latach wcześniejszych. W podsumowaniu naukowiec stwierdził, że organizacja ruchu była znacznie lepsza, co było korzystne nie tylko dla układających dywany, lecz także dla uczestników procesji. Działania te zostaną dopracowane w przyszłym roku.

Następnie Andrzej Szoszkiewicz poprowadził warsztat na temat budowy marki i promocji na przykładzie budowy ścieżki kulturowo przyrodniczej „Spycimierska droga" oraz Centrum „Spycimierskie Boże Ciało". Prowadzący doradzał, żeby mieszkańcy posługiwali się oryginalnymi plikami graficznymi logotypów, co ułatwia budowę marki tradycji. Wszystkie grafiki są bez ograniczeń dostępne w Dziale Promocji Urzędu Gminy i w Miejsko-Gminnej Bibliotece Publicznej w Uniejowie.

Gośćmi specjalnymi byli przedstawiciele regionu Biskupizny, którzy kultywują piękną tradycję wpisaną na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Goście z Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego z Domachowa wystąpili w tradycyjnych strojach. Najpierw opowiedzieli o tradycji oraz instytucjach kultury działających na terenie Biskupizny, a potem zatańczyli i wykonali kilka pieśni gwarą. Na dudach zagrał Krzysztof Polowczyk, kierownik zespołu.

Po występie Agnieszka Owczarek i Joanna Rochoń zaprezentowały zdjęcia z wyjazdu orkiestry dętej ze Spycimierza na Międzynarodowy Festiwal Muzyki Ludowej w Kaustinen w Finlandii., w lipcu br. Oprócz udanych koncertów, uczestnicy wyjazdu ułożyli dywan z kwiatów w centrum miasta, który przyciągnął uwagę tysięcy gości tej dużej imprezy. Zespół skrzypcowy z Kaustinen była na koncertach w Uniejowie i Spycimierzu podczas Bożego Ciała w 2022 r. Mieli wtedy okazję na żywo obejrzeć spycimierski kwietny dywan. Na koniec odtworzono wystąpienie wideo prezesa Stowarzyszenia „Infioritalia" Andrei Melilli. Prezes przesłał pozdrowienia oraz zaproponował kilka nowych pomysłów na współpracę w przyszłym roku.

To najdłuższa i najbogatsza edycja Seminarium Spycimierskiego, które rozrosło się do jednego z najważniejszych wydarzeń na temat tradycji, obyczajów i tradycyjnego rzemiosła w Polsce. W przyszłym roku spotkamy się na ósmej odsłonie tego wydarzenia.

Projekt Centrum Kompetencji Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego realizowany jest przez Miejsko-Gminną Bibliotekę Publiczną w Uniejowie.

Źródło: UM Uniejów