Inwentaryzacja drzewostanu i prace pielęgnacyjne w zabytkowym Parku Zamkowym

Zamek Arcybiskupów Gnieźnieńskich wraz z otaczającym go Parkiem Zamkowym – prezentem dla Hrabiny Toll – stanowią najcenniejszą atrakcję historyczno-przyrodniczą w Uniejowie – po zachodniej stronie rzeki Warty. Dziś, założony w XIX w. zespół parkowy oraz wiele starszy zamek, są wpisane do rejestru zabytków. To niesie ze sobą wiele korzyści – np. na rzecz wzrostu atrakcyjności Uniejowa, jako miejscowości uzdrowiskowej, ale z drugiej strony – nakłada na samorząd szereg obowiązków.

W ubiegłym roku pracownik Urzędu Miasta w Uniejowie, Anna Pająk-Kowalska (inspektor ds. ochrony środowiska) wraz z przedstawicielem firmy PPHU „BUDMAL" Jan Kisiela, zajmującej się pielęgnacją zieleni i wycinką drzew, przeprowadzili inwentaryzację drzewostanu i oszacowanie kondycji fitosanitarnej Parku Zamkowego. Oględziny pozwoliły wyłonić drzewa, które są w złym stanie, całkowicie martwe lub w znacznym stopniu wydrążone przez szkodniki. Ich dalsza obecność stanowiła zagrożenie dla osób odwiedzających park oraz kuracjuszy przebywających na turnusach rehabilitacyjnych w Instytucie Zdrowia Człowieka. W związku z tym, samorząd podjął działania w kierunku uzyskania zezwolenia na usunięcie niektórych egzemplarzy.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zawartymi w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, decyzję o usunięciu drzewa z terenu objętego ochroną wydaje Wojewódzki Konserwator Zabytków. Do tego samego organu należy zgłosić zamiar wycinki, co też z ramienia Gminy uczynił Burmistrz Miasta Uniejów już na jesieni ubiegłego roku. W decyzji wydanej z upoważnienia Łódzkiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przez p. Marka Starostę – Naczelnika Wydziału Założeń Zieleni – odczytujemy, że drzewa przeznaczone do usunięcia są w bardzo złym stanie fitosanitarnym, wynikającym z zamierania. Część drzew stanowi element historycznego układu zieleni, tworzącego substancję Parku Zamkowego, jednakże ze względu na stan zdrowotny oraz lokalizację stanowią zagrożenie bezpieczeństwa osób i mienia, jednocześnie nie rokując szans na przeżycie z uwagi na zamarcie. Oględziny w terenie jednoznacznie wykazały, że pielęgnacja drzew nie przyniesie im żadnej korzyści.

W długiej perspektywie, usunięcie drzew wskazanych w pozwoleniu na prowadzenie prac konserwatorskich, jest związane z odnową i pielęgnacją drzewostanu na terenie parku wpisanego do rejestru zabytków, na co zwrócono uwagę w uzasadnieniu decyzji:

„Realizacja planowanych prac zgodnie z uwzględnieniem warunków podanych sentencji nie naruszy chronionych elementów zabytkowego parku a jednocześnie poprawi bezpieczeństwo i w płynie na poprawę jego walorów estetycznych przyrodniczych i krajobrazowych."

Do wycinki zakwalifikowano blisko 150 sztuk, z których najliczniejszą grupę stanowią graby zwyczajne. Wśród pozostałych, wskazanych do usunięcia drzew, znalazły się egzemplarze z gatunków: wiąz szypułkowy, robinia akacjowa, jesion wyniosły, olsza czarna, lipa drobnolistna, brzoza brodawkowata, a także pojedyncze sztuki: dębu szypułkowego, klonu jawor czy kasztanowca zwyczajnego. W obrębie wnioskowanych do usunięcia drzew nie stwierdzono gatunków chronionych ani gniazd ptasich. Na liście drzew zawartej we wniosku złożonym do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, znalazły się również tzw. wywroty i złomy. To rośliny (lub ich pozostałości w postaci samego pnia), które podczas wichury zostały połamane lub nawet wyrwane z ziemi przez wiatr.

Obecne działania, prowadzone w zakresie gospodarki drzewostanem na terenie zabytku – parku w zespole zamkowo-pałacowym, obejmują wycinkę drzew suchych, zagrażających powaleniem i poważnie chorych. Spółka PGK Termy Uniejów zleciła usunięcie drzew firmie PPHU „BUDMAL" Jan Kisiela z Poddębic. Prace, co do których nadzór inwestorski zlecono mgr inż. Grzegorzowi Gulczyńskiemu, miały na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobom odwiedzającym park, a także poprawę estetyki i zdrowotności wiekowego drzewostanu.

Zgodnie z zapisami ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Konserwator Wojewódzki uzależnił wycinkę od zobowiązania do wykonania późniejszych nasadzeń:

„W ramach rekompensaty przyrodniczej i odnowy drzewostanu zabytkowego parku, za usunięcie 79 sztuk drzew z gatunku grab pospolity, tworzących historyczną aleję zabytkową parku, należy wykonać nasadzenia zastępcze w celu jej odtworzenia."

Materiałem nasadzeniowym będą, naturalnie – także graby pospolite. Drzewka o obwodach pni minimum 16 centymetrów (mierzonych na wysokości 1 metra) powinny: pochodzić z uprawy kontenerowej; być pozbawione oznak chorób, szkodników i uszkodzeń mechanicznych oraz mieć dobrze wykształcony system korzeniowy i koronę.

Zdjęcia: ​TUTAJ​

Źródło: UM Uniejów